ایمانوئل کانت

ایمانوئل کانت (Immanuel Kant) فیلسوف آلمانی قرن هجدهم میلادی است که تأثیر شگرفی بر فلسفه غرب گذاشت. وی به ویژه با نظریاتش در زمینه معرفت‌شناسی، اخلاق و متافیزیک شناخته می‌شود. کانت در اثر برجسته‌اش “انتقاد از عقل محض” (Critique of Pure Reason)، مفاهیمی بنیادین را در مورد چگونگی شناخت انسان از جهان مطرح کرد و با نقد فلسفه‌های پیشین، رویکردی نوین به فلسفه و علم عرضه کرد.

کانت معتقد بود که تجربه و درک ما از جهان نه تنها توسط اطلاعات حسی از دنیای بیرون بلکه توسط ساختارهای ذاتی ذهن انسان شکل می‌گیرد. وی این ایده را تحت عنوان “ساختارهای a priori” معرفی کرد؛ به این معنا که برخی مفاهیم و اصول مانند زمان و مکان، پیش از تجربه و مستقل از آن در ذهن انسان وجود دارند. این دیدگاه به این نتیجه می‌رسد که ما نمی‌توانیم شناخت دقیقی از “چیزها به خودی خود” (noumena) داشته باشیم، بلکه تنها از “پدیده‌ها” (phenomena) می‌توانیم شناخت کسب کنیم.

در حوزه اخلاق، کانت نظریه‌ای معروف به “وظیفه‌گرایی” یا “اخلاق کانتی” را ارائه داد. او معتقد بود که اصول اخلاقی باید به‌طور مطلق و بدون در نظر گرفتن نتایج عمل‌ها، رعایت شوند. او قانون اخلاقی را تحت عنوان “فرمول عمل به طوری که همیشه بتوانی اصل عمل خود را به عنوان اصول عمومی در نظر بگیری” بیان کرد. به عبارتی دیگر، انسان‌ها باید به گونه‌ای عمل کنند که اصول عمل‌هایشان قابل تعمیم به همه انسان‌ها باشد.

کانت در کتاب “نقد عقل عملی” و دیگر آثار خود تلاش کرد تا رابطه‌ای بین عقل، اخلاق و آزادی ایجاد کند. اندیشه‌های او نه تنها در فلسفه بلکه در بسیاری از حوزه‌های دیگر از جمله حقوق، سیاست و علم تأثیرگذار بوده و هنوز هم مورد بحث و بررسی قرار می‌گیرند.